Μανουήλ Χρυσολωράς: Επιστολή προς τον Βασιλέα Μανουήλ Β’

Αποσπάσματα. Μετάφρασις Π. Κ. Χρήστου, περ. ΕΠΟΠΤΕΙΑ, Φεβρουάριος 1993

5. Ἐγὼ ὅμως ἐνόμιζα ὅτι αὐτὰ ἐλέγονταν ἀπὸ ἐκείνους μὲ μιὰ δόσι ὑπερβολῆς, ἀλλὰ τώρα βλέπω ὅτι τίποτε δὲν ἔχει λεχθῆ κατὰ ὑπερβολικὸ τρόπο• τέτοια εἶναι τὰ βλεπόμενα. Καὶ ὅμως τίποτε σχεδὸν δὲν ἔμεινε σ’ αὐτὴν σῶο οὔτε μπορεῖς νὰ εὕρης κάτι ἐντελῶς ἀνέπαφο ἀπὸ τὴ φθορά• ἄλλα ἔχουν καταρρεύσει μόνα τους ἀπὸ τὴν πολυκαιρία καὶ ἄλλα ἐκβιάζονται ἀπὸ ἀνθρώπινα χέρια. Πράγματι ἔχει συμβῆ σ’ αὐτὴν ὅ,τι καὶ στὴν δική μας πόλι [Στὴν Κωνσταντινούπολη], ὅτι ἡ ἴδια εἶναι γιὰ τὸν ἑαυτό της εἶδος μεταλλείου καὶ λατομείου, μὲ λίγα λόγια, ἡ ἴδια τρέφεται καὶ ἀναλώνεται συγχρόνως ἀπὸ τὸν ἑαυτό της. Θὰ ἔλεγα ὅτι εἶναι κουρασμένη καθ’ ὅλα• φαίνονται ὅμως ἀκόμα καὶ στὰ ἴδια τὰ ἐρείπια καὶ τὶς κολῶνες, τέτοια ποὺ ἦσαν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ μέγεθος καὶ τὸ κάλλος. Πράγματι, τί δὲν ἦταν ὡραῖο σ’ αὐτήν; Καὶ βέβαια δὲν ἦσαν ὡραῖα μόνο ὅταν ἦσαν συγκροτημένα καὶ συνδεδεμένα, ἀλλὰ φαίνονται ὡραῖα καὶ τώρα ποὺ εἶναι διεσπασμένα• σὰν χέρι ἢ πόδι ἢ κεφάλι ἑνὸς ὁλόκληρου ὡραίου σώματος καὶ σὰν μεγάλα μέλη ἑνὸς μεγάλου σώματος. Ἀρκετὰ μάλιστα ἀπὸ αὐτὰ διατη-ροῦνται κατὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος τους.