Ignazio Silone: Η διάσπαση των ψυχών

Η τύχη του ανθρώπου αυτού εκεί κάτω, θυμίζει τη θλιβερή εικόνα του προφήτη Ησαΐα για το θύμα το προορισμένο να εξαγόραση όλα τα αμαρτήματα μας: ό,τι μέσα του είναι ανθρώπινο θα περιφρονηθεί και θα ποδοπατηθεί. Είναι ο αμνός που χύνει το αίμα του κάτω απ’ το μαχαίρι του δημίου απ’ την αρχή των αιώνων και που τους αναστεναγμούς του δεν τους ακούει κανένας.

Τις τελευταίες αυτές μέρες έγινε μια άλλη δίκη που θα ντρεπόμουνα αν δεν την ανέφερα: Η δίκη των καθολικών κληρικών στην Πράγα. Και τι μακριά αλυσίδα από εφιάλτες είναι οι δίκες αυτές όπου οι κατηγορούμενοι αυτοκατηγορούνται, όπου παλιοί κομμουνιστές που ποτέ δεν δείλιασαν μπροστά στα βασανιστήρια, σωριάζονται χάμω, ξεσκίζονται, λένε ολοφάνερα ψέματα μόνο και μόνο για να ικετεύσουν μια καταδίκη! Στις δίκες αυτές οι ιεράρχες ταπεινώνονται, ξαναζούν το παρελθόν τους και λένε ψέματα, ψέματα σε βάρος του εαυτού τους, για να υποστηρίξουν την ένοχη τους. Αυτή είναι η αληθινή πραγματικότητα της εποχής μας που θα χρησιμεύει για να τη χαρακτηρίσει εις το εσαεί. Λένε ότι η εποχή μας θα χαρακτηριστεί ίσως σαν η εποχή που ανακαλύφθηκε η διάσπαση του ατόμου• πρέπει να προσθέσουμε ότι θα είναι επίσης η εποχή της διάσπασης της ψυχής. Δεν ξέρω ποια από τις δύο αυτές εφευρέσεις είναι η πιο φρικαλέα. Όπως κι αν είναι, και οι δύο απειλούν αυτή την ίδια τη ζωή του ανθρώπινου γένους. Ξέρουμε ότι η φιλελεύθερη κίνηση της σύγχρονης εποχής άρχισε με τη διεκδίκηση του habeas corpus. Λοιπόν, να που στον εικοστό αιώνα, τη στιγμή που σκοπεύαμε να λύσουμε το πρόβλημα της ανθρώπινης ευζωίας, βρισκόμαστε απωθημένοι προς τα πίσω, στις γραμμές της αμύνης μας. Τη στιγμή αυτή το σύνθημα για τη νέα αντίσταση εναντίον των ολοκληρωτικών θα έπρεπε να είναι: «habeas ammam», δηλαδή το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει την ψυχή του.

[Σημείωση της Εποπτείας: Το έργο των Biocca και Canali δεν επιτρέπεται να μας είναι άγνωστο• αντίθετα, οφείλουμε να γνωρίσουμε τον συγγραφέα δια μέσω αυτού. Πέρα από το αντικειμενικό μυστήριο των αιτιών των υπηρεσιών του Silone στο καθεστώς, το ψυχολογικό μυστήριο της ανάδυσής του από αυτές ως λογοτεχνικός πυλώνας του αντιφασισμού είναι ακόμα σημαντικότερο.]