Ελένη Λαδιά:

Συμπαντικά στοιχεία στον Ορφισμό

Το περιεχόμενον των ορφικών ύμνων[1] είναι δισυπόστατον: τα φυσικά, κοσμογονικά στοιχεία διατηρούν ταυτοχρόνως και τον ανθρωπομορφισμόν τους. Ακόμη και οι θεότητες διαθέτουν συμπαντικόν χαρακτήρα, όπως η Ήρα που συμβολίζει τον αέρα, «όταν με σφυριξιές αγέρινες τρεμοσιέται προς το ρεύμα», συμπαντικός ο Παν, γιατί σε αυτόν «έχει στηριχθεί το απέραντο έδαφος της γης και υπακούει το βαθύρροο νερό του ακαταπόνητου πόντου και ο Ωκεανός που περιελίσσει μέσα σε ύδατα την γη», ο Ήφαιστος του οποίου τα μέλη είναι τα άστρα, ο αιθέρας, ο ήλιος, η σελήνη, που φωτίζουν την γη, και ο Ζευς, ο Κεραύνιος, Βρονταίος και Αστραπαίος.

Ο ορφικός ύμνος της Νύκτας αναφέρει τις ποικίλες ιδιότητές της: είναι μελανόστιλπνη, αστρόφεγγη, φιλάγρυπνη, μητέρα των ονείρων, ιππεύτρια και λυσιμέριμνη, γήινη και ουρανία. Και για την ορφική θεολογία η Νυξ είναι η μητέρα ή η κόρη του ασημένιου αυγού. Η ορφική νύχτα τότε που υπήρχε μόνον το Χάος γεννά ολομόναχη ένα αυγό. Με την συμπλήρωση του καιρού το αυγό σπάει, εκρήγνυται (σαν την έκρηξη του Μπινγκ Μπανγκ) κι από μέσα του ξεπετιέται ο Έρως, ο Φάνης ή Ηρικεπαίος ή Πρωτόγονος (πρωτογέννητος) στολισμένος με χρυσά φτερά. Σε αυτήν την εκδοχή η Νύχτα υπήρξε η μητέρα του αυγού.[2]