Logo

ΕΠΟΠΤΕΙΑ

Πολιτισμός

μόρφωση

κοινωνία

Αφιερώματα

Νίκος Καζαντζάκης: Ξεκίνημα

Από το Ταξιδεύοντας (Ὁ Μοριᾶς), ἐκδ. Ἑλ. Καζαντζάκη, Ἀθήνα 1969 Τὸ πρόσωπο τῆς Ἑλλάδας εἶναι ἕνα παλίμψηστο ἀπὸ δώδεκα κύριες ἀπανωτὲς γραφές: Σύγχρονη, τοῦ Εἰκοσιένα, τῆς Τουρκοκρατίας, τῆς Φραγκοκρατίας, τοῦ Βυζάντιου, τῆς Ρώμης, τῆς Ἑλληνιστικῆς ἐποχῆς, τῆς Κλασικῆς, τοῦ Δωρικοῦ μεσαίωνα, τῆς Μυκηναϊκῆς, τῆς Αἰγαιικῆς, τῆς Λίθινης. Στέκεσαι σὲ μιὰ σπιθαμὴ ἑλληνικῆς γῆς καὶ σὲ κυριεύει ἀγωνία. Μνῆμα βαθύ, δώδεκα πατωσιές, κι ἀνεβαίνουν φωνὲς καὶ σὲ κράζουν. Ποιὰ νὰ διαλέξεις; Κάθε φωνὴ καὶ ψυχή, κάθε ψυχὴ λαχταρίζει τὸ σῶμα της, κι ἡ καρδιά σου ταράζεται καὶ δὲν ἀποφασίζει. Γιὰ ἕναν Ἕλληνα, τὸ ταξίδι στὴν Ἑλλάδα εἶναι γοητευτικό, ἐξαντλητικὸ μαρτύριο. Οἱ φωνὲς ποὺ περισσότερο γοητεύουν δὲν εἶναι ἐκεῖνες ποὺ ξυπνοῦν μέσα στὰ φρένα του τὶς πιὸ ὑψηλὲς κι ἀκατάδεχτες ἔγνοιες• καὶ πάλι ντρέπεται νὰ κάμει χατίρι καὶ νὰ ξυπνήσει τοὺς πιὸ ἀσήμαντους καὶ πιὸ ἀγαπημένους νεκρούς. Ὅταν σταθεῖς δίπλα σὲ μιὰν ἀνθισμένη ροδοδάφνη τοῦ Εὐρώτα, ἀνάμεσα Σπάρτης καὶ Μυστρᾶ, ἀρχίζει ἡ...

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Κοντός: Ανασκαφές 1972

Giorgio de Chirico, The Mystery of Manhattan
Από Τά ἀπρόοπτα , ἐκδ. Κέδρος, Ἀθήνα 1975 Οί λέξεις κύλησαν ἀπό τό στόμα. Σβήσανε μές στό σκοτάδι. Κοιτάζεις τήν ἄλλη μεριά τοῦ σήμερα καί τό ἄγαλμα τοῦ ποιητῆ σηκώνεται ζεστό ακόμη, τινάζοντας τό χώμα ἀπό πάνω του. Τώρα κατεβαίνει τή Σταδίου γελώντας δυνατά. (Οἱ ἀρχαιολόγοι — οἱ τυμβωρύχοι τό ‘βαλαν στά πόδια βρίζοντας.)

Διαβάστε περισσότερα

Ζήσιμος Λορεντζάτος: Ημερολόγιο

Ἀθήνα 1951 Κάμιρος! πρόβαλες πεθαμένη κάτω ἀπὸ τὰ χωράφια, λησμονημένη …ἀπ’ ὅλους κι ἀπὸ τὸν Ὅμηρο. Μόνο μιὰ λέξη στὴν Ἰλιάδα… καθὼς λέει ὁ ποιητής, αργινόεντα Κάμιρον χαμένη μέσα στὴν πολεμικὴ παράταξη τῶν Ἑλλήνων. Ἕνα πρωινὸ (σὰν κι ἐτοῦτο) ἐδῶ καὶ κάμποσα χρόνια, ἡ μοναδικὴ τοποθεσία προδόθηκε, τὴν πατήσανε τὰ ἰνιὰ τῶν ἀλετριῶν καὶ τὰ κατσικίσια ποδήματα τοῦ Ροδίτη. Πρόβαλες ἀχαμνὴ σὰν τὰ κολυβογράμματα ποὺ προβάλλουνε μιὰ μέρα, ξύσε ξύσε, πάνω στὰ παλίμψηστα τῶν καλογέρων. Τί νὰ γράψει κανεὶς γιὰ σένα; Ἀπὸ τὰ προπύλαια ποὺ σὲ κοιτάζω, μέσα στὸ ἄδειο πιάτο τοῦ χτεσινοῦ κάμπου, εἶσαι ἡ τέλεια νέκρα. Δίνεις τὴν ἰδέα τῆς ἀνακομιδῆς ἑνὸς μεγαθήριου ποὺ τὰ κόκκαλά του ἀφεθήκανε σκόρπια, ξεραμένα στὴν τοπογραφία σου (κάτι παρόμοιο, δίχως ἄλλο, θὰ περιμαζεύανε στὸ ἀκρογιάλι τῆς Ἐπιδαύρου ἀπὸ τὸ θεριὸ ποὺ σπάραξε τὸν Ἱππόλυτο). Τοῦ ‘ρχεται ἡ ὄρεξη τοῦ προσκυνητῆ νὰ σὲ πλύνει μὲ κρασὶ ὅπως τοὺς πεθαμένους, ἢ νὰ σὲ συναρμολογήσει...

Διαβάστε περισσότερα

Κική Δημουλά: Κατάλληλο έδαφος

Gallerie Ufizzi
Από τη συλλογή Χαῖρε Ποτέ , ἐκδ. Στιγμή, Ἀθήνα 1988 Ἦρθα ἐδῶ νὰ μορφωθῶ ἐρείπια. Ἀλλὰ ἡ δυνατὴ βροχὴ μὲ κράτησε μέσα κλεισμένη ἡμιμάθεια. Ἤθελα νὰ ξαναδῶ τὸν ὡραῖο ἀγωγιάτη τοῦ ἐκτροχιασμοῦ θὰ μὲ πέταγε μιὰ στιγμὴ ὡς τὴ σαρκοφάγο ἔχω νέα νὰ τῆς πῶ. Ἂς πρόσεχε ὁ Ἡνίοχος. Μποροῦσε νὰ κάνει τὸν ἁμαξὰ μιᾶς ἄλλης πιὸ ὑπάκουης ἀνάγκης μας γιὰ ἥλιο ἀφηνιασμένο μιᾶς ἔντασης λιγότερο ἀμφίθυμης ἀπ’ ὅσο εἶναι ἡ λάμψη καὶ ἡ θερμότης. Τὸ φῶς δὲν ὁδηγεῖται ὁδηγεῖ.

Διαβάστε περισσότερα

Salvatore Settis: Η αιωνιότητα των ερειπίων

Από Το Μέλλον του «κλασικού» , μετφρ. Αντρέας Γιακουμακάτος, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2006 Η εναλλασσόμενη και περιοδική αναφορά στις μορφές του «κλασικού», τόσο για την κατανόηση του παρελθόντος όσο και σε σχέση με το παρόν, που είδαμε να αναπτύσσεται σε πλήθος παραλλαγών από τότε που ο ίδιος ο ελληνικός πολιτισμός συγκρότησε την υπόστασή του υποστηρίζοντας και καλλιεργώντας τη λατρεία του παρελθόντος, αποτελεί η ίδια ένα ιστορικό χαρακτηριστικό τόσο ιδιαίτερο ώστε ο Ernst Howald (Die Kultur der Antike, 1948 – Ο πολιτισμός της Αρχαιότητας) έφτασε να προσδιορίσει την αναγέννηση του «κλασικού» ως μια «ρυθμική μορφή» της ευρωπαϊκής πολιτισμικής ιστορίας. Η διάγνωση του Howald, που διακρίνει ως αντιπροσωπευτικό της πολιτισμικής μας μνήμης όχι μόνο, και όχι τόσο, το «κλασικό» όσο την απολύτως αναπόφευκτη κυκλική επιστροφή του, ανοίγει μια σημαντική ερμηνευτική κατεύθυνση, αλλά θέτει αμέσως και ένα ερώτημα: αν, δηλαδή, αυτή η «ρυθμική μορφή» είναι πράγματι χαρακτηριστική της δυτικής παράδοσης και γιατί. Το...

Διαβάστε περισσότερα

F. Pouqueville: Ταξίδια στην Ελλάδα

Louis Dupré, Portrait of M. Fauvel
Μετ. Ἄλκη Αγγέλου περ. ΕΠΟΧΕΣ, τ. 44 Δεκέμβριος 1966 […] Τὸ σπίτι τοῦ ἁπλοῦ καὶ σεμνοῦ φιλόσοφου, ποὺ ὑπηρετεῖ τὸν βασιλιὰ μὲ τὴν ἰδιότητα τοῦ πρόξενου καὶ πλουτίζει τὰ γράμματα μὲ τὶς ἀναζητήσεις του, εἶναι κτισμένο ἀπὸ τὰ ὑπολείμματα τῶν ἀνακτόρων τοῦ Περικλῆ, τῆς Ἀσπασίας καὶ τῶν οἰκοδομημάτων ποὺ ἐστόλιζαν ἄλλοτε τὴν Ἀθήνα. Οἱ τοῖχοι τῆς αὐλῆς του εἶναι στολισμένοι μὲ ἐπιτύμβιες στῆλες καὶ μὲ μάρμαρα φορτωμένα ἐπιγραφὲς ἀφιερωμένες στοὺς ἥρωες καὶ στοὺς πολῖτες ποὺ εἶχαν φανεῖ ἄξιοι τῆς πατρίδας. Στὴν εἴσοδο τοῦ ταπεινοῦ αὐτοῦ ἄδυτου, ποὺ εἶναι γεμάτο ἀπὸ τόσα ὑπολείμματα τῆς σεπτῆς ἀρχαιότητας, παρατηρεῖ κανεὶς μιὰ σαρκοφάγο ἀπὸ λευκὸ μάρμαρο• ἡ βάση στὴν εἴσοδο, ποὺ χρησιμεύει γιὰ τὴν ἐφίππευση, προσφέρει τὴν διαθήκη ἑνὸς Ἀθηναίου γιὰ τὴν διανομὴ κρασιοῦ στοὺς συμπολίτες του κατὰ τὴν γιορτὴ τῶν Παναθηναίων. Ἀριστερά, στὴν εἴσοδο τῆς αὐλῆς, βλέπει κανεὶς σ’ ἕνα ὑπόβαθρο τὸ ὄνομα τοῦ Ἀνακρέοντα, τοῦ ὁποίου εἶχαν στήσει ἕνα ἄγαλμα μέσα στὴν...

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννη Μηλιάδη: «Καταστρέφειν καὶ χαίρειν»

Ἀπὸ περ. «ΕΠΟΧΕΣ», τ. 47, Μάρτιος 1967 Στὸ ναὶ καὶ στ’ ὄχι στέκεται ἡ δίβουλή τους γνώμη, δεξὰ νὰ πάρουν ἢ ζερβὰ τὸ διπλοσταυροδρόμι• σταματοῦν καὶ μὲ καινούρια ξαναπαίρνουν δρόμο φούρια… Ι. Γρυπάρης, «Συναποθανούμενοι» Η ΠΙΚΡΟΤΑΤΗ πεῖρα ποὺ ἔχω ἀπ’ τὴ σχέση τῶν ἀνθρώπων μὲ τ’ ἀρχαῖα Μνημεῖα, δὲν μοῦ ἐπιτρέπει αὐταπάτες. Μιὰ καὶ τὰ λαίμαργα βλέμματα μερικῶν κυνικῶν «δυναμικῶν» στράφηκαν πρὸ τὸ λεγόμενο «Θέατρο Διονύσου», ἡ καταδίκη του ἔχει ὑπογραφεῖ. Θὰ προχωρήσουν στὴν ἀρχὴ προφυλακτικά, θὰ ξεγελάσουν, θὰ ὑπαναχωρήσουν κάποια στιγμὴ καὶ στὴν κατάλληλη εὐκαιρία θὰ ἐπιτεθοῦν ἀκάθεκτοι. Ἔτσι γίνεται πάντα. Στὴν ἀρχὴ πάντα μὲ τὸ μαλακὸ καὶ μὲ μιὰ συγκινητικὴ ἀθωότητα προθέσεων: ἕνα μικρὸ πείραμα γιὰ χάρη τοῦ… Πνεύματος, χάρη τοῦ Αἰσχύλου! Οὔτε ἴχνος ἀνίερης ἐκμετάλλευσης. Ποιὸς μπορεῖ νάχει ἀντίρρηση; Οἱ πρῶτοι ποὺ πιάνονται στὴν παγίδα εἶναι μερικοὶ ἰδεολόγοι ἄνθρωποι τῶν Γραμμάτων ποὺ ζαλίζονται εὔκολα ἀπὸ τοὺς καπνοὺς μιᾶς ἀρμαθιᾶς ἰδεολογικοῦ σανοῦ ποὺ τὴν πυρπολοῦν ἄλλοι. Γιατί ὁ...

Διαβάστε περισσότερα

Α.-Ι. Δ. Μεταξάς: Επειδή του νου το μάτι εντελώς ελεύθερα δεν ψάχνει

Canaletto, Ruins of Padova
Από «Η Ρητορική των Ερειπίων», ἐκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2005 ΤΑ ΑΘΙΚΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ δείχνουν να συγκρατούν, μέσα από τη διασωθείσα αρτιότητά τους, την πληρότητα του ηθελημένου αρχικού νοήματός τους. Κάτι που δεν αποκλείει, βέβαια, και για αυτά, επίθετες σημασιοδοτήσεις, οι οποίες όμως δεν μπορούν να μην επηρεάζονται από το πραγματικό γεγονός ότι το μνημείο παραμένει άθικτο. Η διατήρηση της αρτιότητάς του δεν σημαίνει ότι αποτρέπει την παραγωγή και άλλων επιγενόμενων συμβολισμών ή μεταχρήσεων, όχι πάντα «ομόφωνων» με τα όσα, «τότε», το μνημείο ιδρυτικά εδήλωνε. Τα ερείπια, όμως; Αυτά, ως υπόλοιπα, πώς μιλούν; Πώς κατεξουσιάζουν; Τον όρο «κατεξουσίαση», όπως και με άλλες αφορμές έχω διευκρινίσει, τον παραφυλάσσω για να δηλώσω κάθε φορά ότι εκείνος ο οποίος υποχρεώνεται να κάνει κάτι, αυτό «του συμβαίνει» γιατί νομίζει ότι έχει ελεύθερα, «αβίαστα» δεχθεί ό,τι του ζητούν. Έτσι, η υπό άλλες συνθήκες αναμενόμενη κριτική του αντίδραση έχει τώρα αναιρεθεί. Ή, και το περισσότερο επικίνδυνο, νομίζει πως...

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγού Μακρυγιάννη: Απομνημονεύματα

The new museum of Acropolis
Βιβλίον Γ. 1833-1843 – Ἂν τὸν βάλετε ὀμπρός, τοῦ εἶπα, τότε εἶναι λαμπρός, εἰδὲ εἶναι πονοκεφαλισμὸς καὶ λόγια ξερά. Κι’ ἂν γένουν αὐτὰ καὶ δὲν ἀκούσετε τοὺς ἀπατεῶνες, τότε θὰ λέγεστε σωτῆρες τῆς πατρίδος καὶ Βασιλέως καὶ θὰ δοξάζεται τ’ ὄνομά σας ὅσο στέκει ἡ Ἑλλάς. Εἶχα δυὸ ἀγάλματα περίφημα, μιὰ γυναῖκα κι’ ἕνα βασιλόπουλο, ἀτόφια — φαίνονταν οἱ φλέβες• τόση ἐντέλειαν εἶχαν. Ὅταν χάλασαν τὸν Πόρον, τἄχαν πάρει κάτι στρατιῶτες καὶ εἰς τ’ Ἄργος θὰ τὰ πουλοῦσαν κάτι Εὐρωπαίων• χίλια τάλαρα γύρευαν. Ἄντεσα κι’ ἐγώ ἐκεῖ, πέρναγα• πῆρα τοὺς στρατιῶτες, τοὺς μίλησα• « Αὐτά, καὶ δέκα χιλιάδες τάλαρα νὰ σᾶς δώσουνε, νὰ μὴν τὸ καταδεχτῆκε νὰ βγοῦν ἀπὸ τὴν πατρίδα μας. Δι’ αὐτὰ πολεμήσαμεν. (Βγάζω καὶ τοὺς δίνω τρακόσια πενήντα τάλαρα)• κι’ ὅταν φιλιωθοῦμεν μὲ τὸν Κυβερνήτη (ὅτι τρωγόμαστε), τὰ δίνω καὶ σᾶς δίνει ὅ,τι τοῦ ζητήσετε διὰ νὰ μείνουν εἰς τὴν πατρίδα ἀπάνου». Καὶ τάχα κρυμμένα. Τότε μὲ...

Διαβάστε περισσότερα

John Keats: Σε μιαν Ελληνικήν υδρία

Μετ. Β. Καραμάνος. Από το περ. «Καινούρια Ἐποχή», Ἄνοιξη 1960 […] Τοῦτοι ποὺ γιὰ θυσία πᾶν ποιοὶ νὰ ‘ναι; Ὦ Ἱερέα, σὲ ποιὸ χλωρὸ βωμὸ ὁδηγᾶς αὐτὸ τὸ νιὸ δαμάλι μὲ τὰ μεταξωτὰ πλευρά, ποὺ ἔχουν στεφάνια βάλει, ὅπου βογγάει, λὲς μείρεται τὴν ὥρα τὴ μοιραία; Ποιὰ πόλη σὲ βουνὸ χτιστὴ κὰν σ’ ὄχτο ἢ σ’ ἀκρογιάλι μ’ ὁλόρτη μιὰν ἀκρόπολη σὲ εἰρηνεμένους τόπους τὴν ἱερὴ τούτην αὐγὴ στέκει ἄδεια ἀπ’ τοὺς ἀνθρώπους; Καί, ὦ πόλη, πάντοτε ἡ σιγὴ θὰ σέρνεται ἡ μεγάλη στοὺς δρόμους σου, μήτε ψυχὴ καμιὰ θὲ νὰ γυρίσει τὸ πῶς μένεις πανέρημη ποτὲς ν’ ἀνιστορήσει. Χαῖρε, ἀττικὸν ἐνσάρκωμα! ὡραῖα ἁρμονισμένο μὲ τῶν μαρμάρινων ἀντρῶν καὶ παρθένων τὴ γέννα μὲ καλοσκάλιστα κλαδιὰ καὶ χόρτα πατημένα. Σ’ ἄκρη, σὰν νά ‘σουν τὸ ἄπειρο, στὴ σκέψη σου δὲ βγαίνω, βουβὴ μορφή. Ἆσμα βοσκοῦ σὲ παγωμένα στήθια! Τὰ γηρατιὰ τὴ γενιὰ τούτη σὰ φᾶν, θὰ μένεις καὶ σ’ ἄλλων μέσα...

Διαβάστε περισσότερα

Goethe: Από τις Ρωμαϊκές Ελεγείες

Μετάφραση: Λέων Κουκούλας «Μοῦσα» Γενάρης 1921 Πεῖτε μου, πέτρες• μιλῆστε, ψηλὰ ἐσεῖς παλάτια! Δρόμοι, ἕνα λόγο! Καὶ σὺ δὲν ταράζεσαι, ὦ πνεῦμα; Ναί, στὰ ἱερά σου τὰ τείχη, ψυχὴ ἔχουν τὰ πάντα, Ρώμη αἰώνια, καὶ μόνο σὲ μὲ δὲ μιλᾶνε. Ὢ ποιός θὰ μοῦ πῆ, σὲ ποιό θενὰ ἰδῶ παραθύρι, Τὄμορφο πλάσμα, χαρὰ στὴ ζωή μου ποὺ ἐσκόρπαε; Μάντευα τάχα τοὺς δρόμους ποὺ διάβαινα πάντα, Γιὰ χάρη της χάνοντας τὸν πολύτιμο χρόνο; Βλέπω ἀκόμα ναούς, κίονες, παλάτια κ’ ἐρείπια, Σὰν ξένος ποὺ τοῦ ταξειδιοῦ του περνάει τὶς ὧρες. Μὰ σὲ λίγο ὅλα θὰ πάνε κ’ ἕνας μόνο θὰ μείνη Ναός, τῆς ἀγάπης, τὸν ἐκλεχτὸ νὰ προσμένη. Εἶσαι ἕνας κόσμος, ὦ Ρώμη• μὰ δίχως ἀγάπη Τίποτα ὁ κόσμος, καὶ ἡ Ρώμη δὲ θἄτανε Ρώμη.

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδόσιος ο Μέγας: Διάταγμα για την τύχη των αρχαίων ναών

Παρεδόθη την παραμονή των Καλενδών του Δεκεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη το έτος της υπατείας του Αντωνίου και του Συάγριου — 30 Νοεμβρίου 382. Οι Αυτοκράτορες Θεοδόσιος ο Μέγας και Γρατιανός προς Παλλάδιον, Δούκα της Οσροηνής Με εξουσιοδότηση από το δημόσιο συμβούλιο διατάσσουμε ότι θα παραμείνει ανοιχτός ο ναός όπου προηγουμένως συνέρρεαν πλήθη κόσμου και που βρίσκεται ακόμη σε δημόσια χρήση. Η αξία των αγαλμάτων που βρίσκονται τοποθετημένα μέσα στο ναό θα πρέπει να υπολογίζεται μάλλον με βάση την αισθητική τους και όχι τον ιερό τους χαρακτήρα. Δεν επιτρέπουμε καμία θεία αυτοκρατορική απόφαση την οποία κάποιοι απέσπασαν τεχνηέντως να αλλάξει τα δεδομένα αυτά. Με σκοπό να μπορούν τα πλήθη, τόσο των γηγενών όσο και των επισκεπτών, να βλέπουν το ναό, η εμπειρία σου θα διατηρήσει όλες τις γιορτές και τις τελετές και με την εξουσία που σου δίνει η θεία Μας αυτοκρατορική απόφαση θα επιτρέψεις να παραμείνει ανοιχτός ο ναός, αλλά κατά...

Διαβάστε περισσότερα

Ίταλο Καλβίνο: Τα εφήμερα στο φρούριο

Από «Η Συλλογή της άμμου», μεταφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2007. ΚΑΘΩΣ πετά, ένα σμήνος εφήμερων πέφτει πάνω σε ένα κάστρο, κάθεται πάνω στις επάλξεις, επιτίθεται στον ακρόπυργο, καταλαμβάνει το χώρο του περιμετρικού διαδρόμου και τους πυργίσκους. Οι νευρώσεις των διάφανων φτερών τους αιωρούνται ανάμεσα στα πέτρινα τείχη. «Ματαίως πασχίζετε να απλώσετε τα νηματοειδή σας μέλη», είπε το κάστρο. «Μόνο όποιος είναι φτιαγμένος για να διαρκέσει μπορεί να έχει την απαίτηση να υπάρχει. Εγώ διαρκώ, άρα υπάρχω• εσείς όχι». «Εμείς κατοικούμε το χώρο του αέρα, μετράμε το χρόνο με τις δονήσεις των φτερών μας. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει: υπάρχω;», απάντησαν εκείνα τα εύθραυστα πλάσματα. «Εσύ, αντίθετα, είσαι απλώς μια φόρμα τοποθετημένη εκεί για να σημειώνει τα όρια του χώρου και του χρόνου στα οποία εμείς ζούμε». «Ο χρόνος γλιστράει πάνω μου: εγώ όμως παραμένω», επέμενε το κάστρο. «Εσείς απλώς ακραγγίζετε την επιφάνεια του μέλλοντος όπως την επιφάνεια του...

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Μυλωνάς: Από τον Πολύγνωτο στον Μπότσογλου

Ταξίδι στη Νέκυια Η εικαστική της πραγμάτωση στον Πολύγνωτο και τον Μπότσογλου Αθήνα 2010 Εισαγωγή Η ψυχή σαν τ’ όνειρο φτερουγίζει και φεύγει αλλά στρέψε γλήγορα τον πόθο σου στο φως, κι όλα τούτα μην τα ξεχνάς… (η Αντίκλεια στο γιο της, Οδύσσεια λ’ 222-224) Συνειρμοί λοξοί θέλουν να γεφυρώσουν στην ανά χείρας εργασία τη Νέ­κυια του θρυλικού Πολύγνωτου, αφηγημένη στον πανίερο χώρο των Ελ­λήνων, τους Δελφούς, με τη σύγχρονη Νέκυια του Χρόνη Μπότσογλου, ιστορημένη σε είκοσι έξι πίνακες, «που προσβλέπουν στο δικό τους μέλ­λον μέσα από το δραματικό τους παρελθόν»1. H νέκυια είναι παράγωγο του ομηρικού νέκυς, που σημαίνει νεκρός. Από τον Όμηρο κι έπειτα, η λέ­ξη σημαίνει την κατάβαση ζώντος ανθρώπου στον Άδη για να συ­νο­μι­λήσει με νεκρό και, είτε να μάθει από αυτόν την κρυμμένη αλήθεια, είτε να τον πάρει πίσω στη χώρα των ζώντων. Με οδηγό μας δύο δημιουργούς, έναν από τα ριζώματα της ελληνικής ζω­γραφικής...

Διαβάστε περισσότερα

Τάκης Σινόπουλος: Νεκρόδειπνος για τον Ελπήνορα

Ἀπὸ περ. ΕΠΟΠΤΕΙΑ, τεῦχος 51, Αθῆναι 1980 [στη φωτογραφία ο ποιητής με τον Παν. και τη Ζηνοβία Δρακοπούλου]   Τὸ βράδυ ἐκεῖνο ἦταν βαρὺ ζεστὸ κι ἀσάλευτο. Ὁ ἀγέρας μάκραινε τὶς φλόγες τῶν κεριῶν κατὰ τὴν ὀροφή. Κουρτίνες βαθυκόκκινες σκέπαζαν τὰ παράθυρα καὶ ἡ αὐστηρὴ Σιγὴ μὲ βῆμα σιγανὸ πλανιότανε στὴν ἔρημη κλεισμένη σάλα. Ὅταν πιὰ κουρασμένος ἀπὸ τὸ σοφὸ βιβλίο τὰ μάτια ἀνύψωσα, ξάφνου εἶδα γύρα πλῆθος βουβὲς μορφὲς ποὺ κοίταγαν ἀσάλευτα βαθιὰ κι αὐξαίνανε ἤρεμα κοιτάζοντας ὁλοένα. Τότε ρώτησα μὲ σοβαρὴ φωνή: Φίλοι, τί συναχτήκατε καὶ τί γυρεύετε ἐδῶ πέρα; Δὲν ἀποκρίθηκαν μονάχα κοίταγαν κατάματα καὶ πίσω ὁλοένα πλήθαιναν σὰν ἄνεμος ποὺ γιόμισε ὅλη ἡ σάλα. Κάπου ἰδωμένα πρόσωπα, μορφὲς ἀπαντημένες στῆς ζωῆς τὸ κύλισμα, στὰ πιὸ δύσκολα χρόνια σὲ καταχνιὲς σὲ ὑπόγεια σὲ φονιάδων δρόμους, στὸ αἷμα ἐπιδέξια στὸ μαχαίρι στὸ βιασμό. Καὶ πάλε ἐρώτησα μ’ ἀτάραχη φωνή: Τί καρτερᾶτε ἀμίλητοι, πῶς μπήκατε ἐδῶ μέσα; Κι ὅπως...

Διαβάστε περισσότερα

Αναζήτηση

Ελευθερία;
Κατηγορία: Σημειωματάριο

«Αν δεν είχαμε ελεύθερη βούληση», γράφει κάπου ο Τσέστερτον, «δεν θάχε νόημα να πούμε ευχαριστώ σε κάποιον που μας πέρασε τη μουστάρδα.» Το θυμήθηκα αυτό...

Η δική μας Ελένη Λαδιά
Κατηγορία: Γράμματα
Η δική μας Ελένη Λαδιά

Η Ελένη Λαδιά είναι κατά κόσμον βραβευμένη λογοτέχνης, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και άλλα που επιβεβαιώνουν αυτή τη φήμη. Επιτρέψτε μου να σας γνωρίσω την πέραν αυτών...

Ψυχομαντεία
Κατηγορία: Γράμματα
Ψυχομαντεία

 Βρισκόμαστε στό Τριτοπατρεῖον τοῦ Κεραμεικοῦ.  Ἄβατο τότε ἀλλά τώρα σκορπισμένα ἐρείπια, ἀφημένα στήν πρόσβαση τοῦ κάθε ἐπισκέπτη. Δυό λίθινοι ὅροι στέκονται ὥς σήμερα καί πάνω...

Δαιμονολογία
Κατηγορία: Γράμματα
Δαιμονολογία

(στην ελληνική μυθολογία) Ὁ ἀρχαῖος Ἕλληνας πίστευε πώς τά πάντα στόν κόσμο ἦταν διαποτισμένα ἀπό τήν ἐνέργεια ἀγαθοποιῶν καί κακοποιῶν δαιμόνων. Ἐπειδὴ, κατά τόν Decharme,...

Οι Θεές
Κατηγορία: Γράμματα
Οι Θεές

Ὁ φυσιολογικός ἄνθρωπος ξεχνᾶ· ὁ συγγραφεύς καί τό ὄνειρο ποτέ. Μεγαλώνοντας βεβαιώνομαι περισσότερο γιά τήν συμπαντική μνήμη ἤ μνήμη θεοῦ ἤ μνήμη τοῦ κόσμου ἤ...

Φυσιογνωμίες τόπων
Κατηγορία: Γράμματα
Φυσιογνωμίες τόπων

Ἀλεξάνδρεια τοῦ 1991 μ.Χ. (τίτλος κατά τό καβαφικόν πρότυπον) ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΕ Η ΑΛΛΟΤΕ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗ ΠΟΛΗ; Ἐνῶ στό Κάιρο τό βαρύ, τό ἁπλόχωρο κι ἀνατολιτικο οἱ...

Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι
Κατηγορία: Γράμματα
Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι

Στήν ἐφηβεία μου εἶχα ἕναν διακαή πόθο: νά βρεθῶ στήν πόλη τοῦ ὀνείρου τρελά ἐρωτευμένη. Διέθετα τήν πόλη καί τό αἴσθημα· ἔλειπε μόνον τό πρόσωπο....